hezkuntza – IKTak eta konpetentzia digitalak hezkuntzan

Hona hemen Abel Camachok eta Pedro Lonbidek 2017-2018 ikasturtean HEZikt graduondokoaren lehen moduluko Irakaskuntza telematikorako eredu metodologiko baterantz izeneko ikasgaiari buruz egindako sintesia.

Ikastaroen ezaugarriez aritu gara, batetik. Nola dagoen antolatuta, nola banatuta… eta horrek zer eragin duen eta, areago, zenbaterainoko lotura duen ikastaroaren arrakastarekin. Berez on-line ikastaroek hainbat baldintza betearazten diote ikasleari (diziplina, ardura…). Baldintza horiek guztiak ikaslearen autonomia-mailarekin lotuta daude eta zenbat eta aurrerago joan autonomia-prozesuan erosoago arituko da ikaslea. Horren lagungarri izango dira ikastaroa diseinatzerakoan erabakitako hainbat ezaugarri. Ikastaroa asteka antolatzea edo eduki guztiak batera ematea, adibidez, oso ezberdina izango da eremu horretan aritu behar duten ikasleentzat.

Ikas-materialetako zereginen zehaztasuna eta nolakotasuna da agertu zaigun beste arlo bat. Askotan aipatzen dira “testu luze bat irakurri eta test bat bete” erako jarduerak e-learningaren inguruan ari garenean. Ikas-prozesuaz dugun ustea ari gara horrelakoetan aztertzen. Zer uste dugu egin behar duela ikasleak zerbait ikasteko? Gauza bera al da informazioa eta ezagutza? Jasotako informazioa automatikoki bihurtzen al da ezagutza? Nolako eragiketak dira beharreko ikasleari eskainitako informazioa erabiltzeko moduko ezagutza bihur dadin?

Lotura zuzena du aurretik aipatu dugun horrek irakaslearen lanarekin, jakina. Irakasleak informazio-iturri huts izatetik ikasleak ezagutza eraikitzeko egin behar dituen eragiketen diseinatzaile eta bultzatzaile izatera pasatu behar du. Horrek perspektiba zabaldu egiten du eta ikasleekiko lotura handiagoa eskatzen.

Eta horrek komunikazioaren gaira eramaten gaitu zuzenean, jakina. Ikasteko egoera horretan ari direnen arteko komunikazioa ezinbestekoa da; komunikazio pertsonala, batetik baina baita komunikazio didaktikoa. Ezin da ahaztu horixe dela helburua: ikastea. Komunikazio-prozesu horiek eta orokorrean, aurrez aurreko ikas-prozesuetan ematen diren bestelako guztiak nola gara daitezkeen on-line eremuetan jakitea ere ez da erraza. Gehiegi landu gabeko arloak dira eta pixkanaka hobetzen joango gara guztiok.

Hasieran aipatu beharrekoa izango da, agian, maiz agertu zaigun beste gai bat: motibazioa eta aurrera egiteko indar eta gogoari eustea. Norberarena da lehendabizi, jakina. Ikastaro bat egiteko erabakia hartzera eramaten gaituzten arrazoiek pisu jakin bat dute eta horrek motibatu egingo gaitu neurri batean baina indar horri eutsiko dion ingururik aurkitzen ez badugu (helburu, lagun, erronka, akuilu…), ez da zaila izango bertan behera uztea.

Argi dago arlo berri bati ematen diogula hasiera eta horretan, beste askotan bezalaxe, prestakuntza garrantzitsua dela. Baina ez gaitezen itsutu! Inork ez digu soluzio magikorik emango eta ez gaitezen fida horrelakorik eskaintzen dutenekin! Dugun egoerara egokitu beharra izango dugu, nondik abiatzen garen, nora heldu nahi dugun eta horretarako ditugun bitartekoak aztertuz.

Hona hemen Rakel Gamitok 2017-2018 ikasturtean HEZikt graduondokoaren lehen moduluko Pedagogia-oinarriak izeneko ikasgaiari buruz egidanko sintesia.

Pedagofia_oinarriak

Ukaezina da azken hamarkadetan teknologiak garapen geldiezina jasan duela eta baliabide digitalak gure egunerokotasuneko ezinbesteko tresnak bilakatu direla. Baina, egun bizi dugun testuinguru digitala ulertzeko, garrantzitsua da atzera begiratzea eta aztertzea garapen teknologiakoak hezkuntzan izan duen eragina. Nola aldatu da “ikasi” aditzaren esanahia? Zein da irakaslearen rola gaur egun? Zeintzuk dira momentuan suspertzen ari diren joera metodologikoak eta horien oinarriak?

Azken hamarkadetan teknologia digitalen garapena azkarra izan da eta are azkarragoa Interneteko hedapena. Horrek aldaketa soziologiko nabarmenak eragin ditu. Hau da, ukaezina da gizartea aldatu dela eta, gizartearekin batera, hezkuntzak ere teknologiaren eraginez bilakaera handia jasan duela.

Baina funtsezkoa da tresna digitalak pertsonen eta didaktikaren zerbitzura egotea eta, horretarako, zenbait ideia kontuan izan behar ditugu. Garrantzitsua da argi izatea eta aplikatzen hastea egungo testuinguru digitalarekin bat egiten duten ikas- eta irakas- prozesuen printzipio nagusiak:

Hezkuntzak XXI. mendekoerrealitateari eta erronkei erantzunbehar die. Horretarako, hezkuntza-eredua, ikasle zein irakaslearen rolak eta metodologiak aldatu behar dira.
Aldaketa-prozesua gizartearekin elkarrekintzan garatu behar da, guztion lana baita hezkuntza-eredu berria eraikitzea.
Gaur egun edonon, edozein momentutan eta edozein gairi buruz ikasi dezakegu, modu autonomoan.
Gainera, ikasketa-prozesua ez du amaierarik, etengabe eta modu iraunkorrean ikasten dugu.
Garapen teknologiakoak ez dira zuzenean berrikuntza pedagogiko bilakatzen. Lan egin behar dugu horretarako.
Ikaskuntza ikasleen interesetatik eta kezketatik abiatu beha da, ikaskuntza motibagarria zein esanguratsua izateko.
Ikasleak ikaskuntza-prozesuaren protagonistak izan behar dira:
- Modu aktiboan aritu.
- Dinamiken, arazoen ebazpenen eta taldeko lan zein ebaluazioaren bitartez, adibidez.
Ikasleek gaitasun funtzionalak eta transbertsalak garatu behar dituzte eta horretarako ezinbestekoa da, besteak beste, honakoak lantzea:
- Komunikazioa (harremanak gauzatzeko eremu eta formatu ezberdinetan).
- Pentsamendu eta hausnarketa kritikoa.
- Informazioaren bilaketa eta kudeaketa.
- Arazoen ebazpena.
- Sormena.
- Talde lana eta lan kolaboratiboa (taldean aritzeko estrategiak garatu, taldean ikasten ikasi, elkarren artean ikasi eta talde-hausnarketa bideratu).
- Gaitasun digitala eta IKTen erabilera egokia
- Berrikuntzarekiko jarrera positiboa.
- (…)
Orain arte eskolarentzat ikusezinak izan diren ikaskuntzak kontuan izan behar dira.
IKTak hezkuntza-prozesuaren parte izan behar dira, ez hezkuntza-eredu tradizionalaren (informazioaren transmisioa eta horren memorizazioa) erreproduzitzeko bide berri bat edota tresna gehigarri bat.
IKTak ikaslearen beharretara moldatu behar ditugu eta horiekin esperimentatu.
Horretarako, irakasleen prestakuntza ezinbestekoa da. Etengabeko formakuntza jaso behar dute hezkuntza eguneratzeko.
Irakaslearen rola edota zeregina ikuskatzailea edota bidelagun izatea izan behar da.